2020 Feb 20
කෙනෙක් ජීවත්ව ඉන්නකොට හෝ මරණයෙන් පසුව වුණත් තවත් කෙනෙක්ගේ ජීවිතයක් බේරාගන්න හිතලා තමන්ගේ අවයව පරිත්‍යාග කරන්න ගන්න තීරණය ලේසි පහසු තීරණයක් නම් නෙමෙයි. සංඛ්‍යාලේඛන දත්ත වලට අනුව නම් අවයව පරිත්‍යාග කරන්නෙක්ට පුළුවන් තමන්ගේ අවයව වලින් තව ජීවිත 9 ක් බේරාගන්න. පටක පරිත්‍යාග කරන කෙනෙක්ටනම් ඊටත් වඩා වැඩි ජීවිත ප්‍රමාණයක් බේරගන්න පුළුවන්. ඉතින් අපි අද ඔයාලට කියන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ අවයව පරිත්‍යාග කරන එක ගැන නිවරැදි මාර්ගෝපදේශයක්.
මොකද්ද මේ අවයව පරිත්‍යාගයක් කියන්නේ ?
අවයව පරිත්‍යාගයක් කියන්නේ කිසිම මුදලක් අය කරන්නේ නැතුව තමන්ගේ අවයවයක් හෝ අවයව කොටස් කිහිපයක් තවත් කෙනෙකුගේ ශරීරයට බද්ධ කරන්න ලබාදෙන හරිම පරාර්ථකාමී ක්‍රියාවක්. අතීතයේදී නම් නීතිමය, සමාජීය, සංස්කෘතික හා ආචාරධාර්මික විදිහටත් මේ ගැන බැලුවට වර්තමානයේ නම් පණ ගැටගහගන්න උත්සහ කරන මිලියන ගණනක මිනිස්සුන්ගේ ජීවිත බේරගන්න මෙය අත්‍යවශ්‍ය ක්‍රියාවක් වෙලා තියෙනවා.කොහොමවුණත් මේ පිළිබඳ හුඟක් ගැටළු තියෙන නිසා ගොඩක් රටවල් වල මේ ක්‍රියාව සම්මතිකව, සදාචාරාත්මකව සහ වඩාත් ඵලදායීව පවත්වාගෙන යාමට නීතිමය විධි විධාන ක්‍රියාත්මක කරලා තියෙනවා.
සාමාන්‍යයෙන්, මේ අවයව පරිත්‍යාග කිරීමේ ක්‍රියාවලියේදී හදවත, බඩවැල්, වකුගඩු, අක්මාව, පෙනහළු සහ අග්න්‍යාශය (උදා.the islets of Langerhans) පරිත්‍යාග කිරීම සහ බද්ධ කිරීම සිද්ධ කරනවා. ඒ විතරක්ම නෙමෙයි ජීවත් වෙලා ඉන්න පරිත්‍යාගශීලීන්ට පුළුවන් අග්න්‍යාශය, පෙනහළු, අක්මාව, බඩවැල් හෝ වකුගඩු වලින් කොටසක් වුණත් පරිත්‍යාග කරන්න.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය (WHO) පවසන්නේ, ලෝකය පුරාම බද්ධ කරපු අවයව වලින් බහුතරයක්ම ජීවත්ව සිටින පරිත්‍යාගශීලීන්ගේ අවයව බවටයි.
සාමාන්‍යයෙන්, රෝග තත්ත්වයන් නැති ඕනෑම වයසක පුද්ගලයෙක්ට තමන්ගේ අවයව පරිත්‍යාග කරන්න සුදුසුකම් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ පිළිකා,එච්.අයි.වී අසාධන,අවයව වලට සම්බන්ධ ආසාදන,රක්තහීනතාවය වාගේ රෝග අසාදනය වෙලා නැත්තම් මේ අවයව පරිත්‍යාගය සිදු කරන්න පුළුවන්.
ලංකාවේ තත්ත්වය
සංවර්ධනය වෙමින් පවතින අනිත් රටවල් වල වගේම ශ්‍රී ලංකාවේ ගොඩක් අවයව පරිත්‍යාගයන් සිදු කරන්නේ ජීවත්ව සිටින පරිත්‍යාගශිලීන් විසින්. 2017 අවුරුද්දේදී ශ්‍රී ලංකාවේ වකුගඩු බද්ධ කිරීම් 400 ක් සිදු කරලා තියෙනවා වගේම බද්ධ කිරීමක් බලාපොරොත්තුවෙන් සිටියදී වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වෙලා රෝගීන් 2000 කට වැඩි ගණනක් මියගිහින් තියෙනවා. 2018 අවුරුද්දේ ගණනය කිරීම් වලට අනුව නම් ශ්‍රී ලංකාවේ මුළු ජනගහනයකට ඉන්ද්‍රියයන් බද්ධ කිරීමේ ආසන්න අනුපාතය 1: 52, 477 ක් පමණ වෙනවා. ඒ වාගේ ශ්‍රී ලංකාවේ වැඩි ජීවිත ප්‍රමාණයක් බේරා ගැනීමට නම් වැඩි අවයව ප්‍රමාණයක් පරිත්‍යාග කිරීමේ දැඩි අවශ්‍යතාවය මේ වාගේ සංඛ්‍යාලේඛන වලින් නිරූපණය කිරීම නම් හරිම වැදගත් කාරණයක්. ඉතින් අවයව සැපයුම සහ ඉල්ලුම අතර තියෙන මේ පරතරය නිසාම බද්ධ කිරීම් වලට දීර්ඝ කාලයක් බලා සිටින්න සිදු වෙන ලැයිස්තුවකුත් ලැබිලා තියෙනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ ඉන්ද්‍රියයන් බද්ධ කරන එක කාර්යක්ෂමව හසුරවන්න හරිහමන් සම්බන්ධීකරණ මණ්ඩලයක් නැතිකම අවයව වලට තියෙන ඉල්ලුම සපුරන්න සහ රටේ ජාතික බද්ධ කිරීමේ වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කරන්න තියෙන ලොකු බාධාවක් වෙලා තියෙනවා. මේ වෙනකොට ජාතික රෝහල් වල වකුගඩු බද්ධ කිරීමේ මධ්‍යස්ථාන අටක් සවි කරලා තියෙනවා වගේම හැම අවුරුද්දකම බද්ධ කිරීම් 400 කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සිද්ධ කරනවා. අක්මාව බද්ධ කිරීම් වලට වැඩසටහන් දෙකක් නම් මේ වෙද්දී කොළඹ ජාතික රෝහලේ සහ කොළඹ උතුරු ශික්ෂණ රෝහලේ සිද්ධ කරමින් පවතිනවා. පරිත්‍යාග කිරීම් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ජීවත්වෙලා ඉන්න පරිත්‍යාගශිලීන් සිද්ධ කරනවා වගේම මරණයෙන් පස්සේ ගන්න අවයව වලින් 95% ක් විතර මොළය මියගිය පරිත්‍යාගශිලීන්ගේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ මේ සදහා කළ යුතු දේවල්
1987 මානව පටක බද්ධ කිරීමේ පනතේ විදිහට නම් වයස අවුරුදු විසි එකකට වැඩි ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට මේ පරිත්‍යාගය එයාලගේ මරණයෙන් පස්සේ සිද්ධ කරන්න කියලා ලිඛිතව කැමැත්ත පළ කරන්න පුළුවන්. මේකට එයාලගේ ශරීරය හෝ ශරීරයේ යම් කොටසක් හෝ පටක හෝ ඇතුළත් වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි අනිවාර්යයෙන්ම දැනගන්න ඕන දෙයක් තමයි එහෙම කැමැත්ත ලබාදුන්නායින් පස්සේ එක අවලංගු කරගන්න නම් බැහැ. මියගිය පුද්ගලයා අවයව පරිත්‍යාග කරන්න කලින් අවසර ලබා දීලා නැත්නම්, වයස අවුරුදු 21කට වඩා වැඩි ඥාතියෙකුට ඔහු/ඇය පරිත්‍යාගයට විරුද්ධ නැති බව කොන්දේසි වලට අනුව කියලා නීත්‍යානුකුලව කැමැත්ත ලබා දෙන්න පුළුවන්. මිනීමැරුමකදී මියගිය පුද්ගලයන්ගේ හුගක් අවස්ථාවලදී තුවාල වෙන ප්‍රදේශ වන හිසට සහ පපුවට බලපෑම් සිද්ධ වෙලා තිබුණත් ඔහුගේ අක්මාව, වකුගඩු, බඩවැල් සහ අග්න්‍යාශය පරිත්‍යාග කරන්න හැකියාවක් තියෙනවා. ඒ වගේම මරණය අස්වාභාවික මරණයක් නම් ඒ කියන්නේ තුවාල සිදුවෙලා හෝ විෂ ශරීරගත වෙලා මරණය සිදු වෙලා තියෙනවනම් ශ්‍රී ලංකාවේ අපරාධ නීති සංග්‍රහයට අනුව මරණ පරීක්ෂණයකින් පස්සේ සිරුර නිදහස් කිරීම සිදු කරනවා. මියගිය තැනැත්තා කැමැත්ත ලබා දීලා තියෙනවා නම් හෝ ඥාතියෙකු අවසර ලබාදීලා තියෙනවනම් පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණය අවසන් වුණාම වගකිවයුතු වෛද්‍යවරයා අවයව පරිත්‍යාග කිරීමේ හැකියාව පරීක්ෂා කරලා බලනවා. මේකේ තියෙන ප්‍රධාන අහියෝගය තමයි පරිත්‍යාගශීලීන්ගෙන් අවයව ලබා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය ඉක්මණින් සිදු කරන්න පරිත්‍යාගශීලීන් ගැන පිළිගත් දත්ත ගබඩාවක් හෝ ආධාර කාඩ්පත් පද්ධතියක් නොමැති වීම. මේක ලංකාවේ සෞඛ්‍ය හා දේශීය වෛද්‍ය සේවා අමාත්‍යාංශයේ බරපතල අවධානයට ලක්විය යුතු කාරණාවක් කියන්න පුළුවන්. ඒ වගේම ජනමාධ්‍යවලටත් අවයව පරිත්‍යාග කිරීමේ වැදගත්කම ගැන මහජනතාව දැනුවත් කිරීමේ ලොකු කාර්යභාරයක් තියෙනවා.
අවයව සහ පටක පරිත්‍යාගය
මරණයෙන් පස්සේ ඇස් සහ පටක පරිත්‍යාග කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ අක්ෂි පරිත්‍යාග කිරීමේ සංගමය විසින් සිදු කරනවා. ඒ වගේම ශ්‍රී ලංකා අක්ෂි පරිත්‍යාග සංගමයෙන් සපයා තියෙන මාර්ගෝපදේශය අනුවනම් මේ ඇස් සහ පටක පිළිවෙලින් පැය 4 ක් සහ පැය 12 ක් ඇතුළත පරිත්‍යාග කරන්නත් ඕනේ.
1. ඇස් දන් දීම සිදු කිරීමට වයස් මට්ටමක් නැති අතර පටක දන් දීමට නම් වයස 70 වඩා අඩු විය යුතුයි.
2.ශරීරයේ තුවාල තියෙන අය හෝ බෝවන රෝගයක් හේතුවෙන් මියගිය අයට ඇස් හෝ පටක පරිත්‍යාග කරන්න හැකියාවක් නැහැ.
3.පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණයක් පැවැත්වුවහොත් මරණ පරීක්ෂකගේ අවසරය සහ මරණ සහතිකයක් නිකුත් කළ යුතුයි.
4.මරණය සිදු වූ දිනය සඳහන් කල යුතුයි.
5. ඇස් සහ පටක පරිත්‍යාග කරන්න පුළුවන් මියගිය තැනැත්තාගේ පූර්ව අනුමැතියෙන් හෝ පරිත්‍යාගශීලියාගේ මරණයෙන් පස්සේ ඥාතියෙක්ගේ අනුමැතියකින් පමණයි.
6.ඉන්ද්‍රීය ලබාගැනීමේ ප්‍රමුඛතාවය ලැබෙන්නේ ශ්‍රී ලාංකාවේ රෝගීන්ටයි.
ශ්‍රී ලංකා අක්ෂිදාන සමිතිය ඒ වගේ පරිත්‍යාග පිළිගන්න පැය 24 පුරාම කටයුතු කරනවා වගේම පුහුණුවලත් කාර්මික ශිල්පීන් පණිවිඩය ලැබුණු පසු එම ස්ථානවලට පැමිණ අවශ්‍ය කටයුතු සිදු කරනවා.
අක්ෂි හා පටක පරිත්‍යාග කරන්නන්ට htb.mobitel.lk හි ලියාපදිංචි වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම වැඩි විස්තර www.eyedonation.lk ඔවුන්ගේ වෙබ් අඩවියෙන් ලබාගන්න පුළුවන්. ඔයා වකුගඩු පරිත්‍යාග කිරීමට කැමති නම් වැඩි විස්තර මෙතැනින් ලබා ගන්න www.ktsf.lk.
බිඳ දැමිය යුතු මිත්‍යාවන්
අවයව පරිත්‍යාග කිරීම සදහා හොඳ සෞඛ්‍යය තත්වයකින් ඉන්න ඕන කියන කාරණය වැරදියි.
පොදු වැරදි වැටහීමක් තමයි අවයවයක් පරිත්‍යාග කරන්න පරිත්‍යාගශීලීන් සම්පුර්ණ හොඳ සෞඛ්‍යයකින් ඉන්න ඕනේ බව. පරිත්‍යාගශීලියෙකු විදිහට සුදුසුකම් ලබන්න නම් ඔයා පරිත්‍යාග කරන අවයවය සෞඛ්‍ය සම්පන්නව තියෙන තාක් කල් අනෙක් රෝගී තත්ත්ව එච්චර ප්‍රශ්නයක් නොවන බව මතක තබා ගන්න.
අවයව පරිත්‍යාග කිරීම ඉතා මිළ අධිකයි යනුවෙන් සිතීමත් වැරදියි.
ශ්‍රී ලංකාවේ අවයව පරිත්‍යාග කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ ස්වේච්ඡා පදනම මත පමණයි. ශ්‍රී ලංකාවේ නීතියට අනුව අවයව විකිණීම හෝ මිලදී ගැනීම සිදු කරන්නත් බැහැ.
ජීවත්ව සිටියදී අවයව පරිත්‍යාග කිරීම ඔබව තෘප්තිමත් කරයි
සාර්ථක බද්ධ කිරීමකින් පස්සේ ගොඩක් ජීවත්ව සිටින පරිත්‍යාගශීලීන්ට තමන් ජීවිතයක් බේරා ගත්තා යැයි සිතා ඇත්තටම සතුටු වෙන්න පුළුවන්.
සියළුම ප්‍රධාන ආගම් අවයව පරිත්‍යාග කිරීම පිලිබඳ විරුද්ධත්වයක් නොදක්වයි
ක්‍රිස්තියානි ධර්මය, ඉස්ලාම්, බුද්ධාගම සහ හින්දු ආගම් වැනි බොහෝ ආගම් අවයව පරිත්‍යාග කිරීමට දිරිමත් කරන අතර එය පුද්ගලයාට තීරණය කිරීමට ඉඩ ලබාදීම සිදු කරනවා. ඔයා අවයව පරිත්‍යාග කිරීමට ආගමික පුජකවරයෙකුගෙන් උපදෙස් ලබාගැනීමට සිටිනවා නම් මේ කරුණ ඔයාට වැදගත් වේවි.
නිසි සම්බන්ධීකරණ ක්‍රියාවලියක් ක්‍රියාත්මක කරලා, අවයව පරිත්‍යාගයෙන් තව කෙනෙකුගේ ජීවිතයක් බේරා ගන්නා එකේ තියෙන වටිනාකම ගැන අපේ රටේ මිනිස්සුව තව තවත් දැනුවත් කලොත් නම් අවයව ඉල්ලුමට අනුව සපයාගන්න බැරිවෙන එකක් නැතිවෙයි.
තවත් අයෙක්ට ජීවය දෙන්න ඔයත් කැමතිනම් අදම අවයව පරිත්‍යාග කරන්නෙක් විදිහට ලියාපදිංචි වෙන්න.
