ආහ් ..! ශ්‍රී ලංකාවේ තේ වලට වඩා විශේෂ දෙයක් තියෙනවාද? මට නම් ඒක ප්‍රශ්නයක්. තේ එකක් පෙරන හැඟීම හරියට සාදරයෙන් පිලිගන්නවා කියන එක තේරුම් කරනවා වගෙයි. ඒක ශ්‍රී ලංකාවේ අනන්‍යතාවයක්.
ශ්‍රී ලාංකිකයින් විදිහට මේ රන්වන් කහට කෝප්පය අපි ආසම කරන list එකේ මුලින්ම තියෙනවා. අලුත් සතියක නැවුම් ආරම්භකදී, සතිඅග දවස් වල busy වෙලාවල් වලදී mult-tea-task වැඩකදී, සතිඅග නිවන්හරින උදෑසනක sereni-tea එක enjoy කරද්දී,කොටින්ම කිව්වොත් හැම opportuni-tea එකකදීම අපි උණුසුම් කහට කෝප්පයක් රස විඳින්න ආසයි.
තේ නිෂ්පාදනයේ ලෝකෙන්ම තුන්වැනි ස්ථානය හිමි කරගෙන තියෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාව. ceylon tea කියන symbol එකෙන් ගොඩක් quality black tea මුළු ලෝකෙටම බෙදාහරින්නේ ලංකාව තමයි. ඒක හරි..මෙන්න මේ තේ දළු, කෘෂිකාර්මික ආනයන ආදායමට 65% කින් දායක වෙනවා. GDP එකට 2% සහ සෘජුව හා වක්‍රව සේවකයින් මිලියන දෙකකට(ඒ කියන්නේ ලංකාවේ ජනගහනයෙන් 10%)රැකියා අවස්ථා ලබා දීලා තියෙනවා. ceylon tea විශේෂිත තේ වර්ගයක් විතරක්ම නෙවෙයි. ලංකාවේ නිෂ්පාදනය කර ආනයනය කරන බවට ශ්‍රී ලාංකික වෙළෙඳ නාමයයි. කලින් මේක හැඳින්වුනේ ceylon කියලා.
Ceylon tea කියන්නේ ස්වභාවධර්මයේ අද්විතීය නිර්මාණයක්. රසයට එහා ගිය සෞඛ්‍යයාත්මක ගුණයක් තියෙන සුවකිරීමේ හැකියාවක්ද තියෙන පැළෑටියක්. වෙනස් කලාපවල හැදෙන හේතුව නිසා මේකේ taste එකේ විවිධත්වයක් තියෙනවා. ඒ නිසා රසයන් එකකට එකක් වෙනස්. Ceylon tea වැවෙන කලාපවල පස්,භූගෝල පිහිටීම,දේශගුණය නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට අනුව එකිනෙකට වෙනස් වූ identity එකක් තියෙනවා.
තේ සඳහා අපි තුළ ලොකු ඇල්මක් තිබුණත් තේ වල මූලාරම්භය සහ නිෂ්පාදනය ගැන වැඩි අවබෝධයක් අපිට නෑ. උදාහරණයක් විදිහට ශ්‍රී ලංකාවේ තේ නිෂ්පාදනයේ කලාප හතක් තියෙනවා කියලා ඔයාලා දන්නවද? Black tea සහ Green tea වලට අමතරව white tea අපේ රටේ නිෂ්පාදනය කරන බව ඔබ දන්නවාද?
Ceylon Tea වර්ග
Ceylon black tea
මේ තේ තමයි ශ්‍රී ලංකාවේ වැඩියෙන්ම නිෂ්පාදනය කරන්නේ. මෙහි හැපෙන සුළු අමුතුම පැඟිරි රසක් තියෙනවා. මෙම රසය ලබා ගන්න අවශ්‍ය භුමික වටපිටාවක් සහිත වතු ගණනාවකම මේවා වගා කරනවා.
Ceylon green tea
මේ තේ එකේ සාමාන්‍යයෙන් nutty and malty flavor එකක් තියෙනවා. ඒ වගේම මේවයෙ grades තියෙනවා. OP full leaf green tea (High grade tea අළෙවි කරාට පස්සේ ඉතුරු වන කෑලි) සහ Dust green tea.
Ceylon white tea
මේ තේ එකත් grades දෙකකට divide කරනවා. Silver tips/Silver needle white tea සහ Golden tips/Golden needle white tea.මේ තේ වල වටිනාකම සාමාන්‍යයෙන් අනිත් තේ වලට වඩා වැඩියි. මොකද මේවා නිශ්පාදනයේදී වැඩි සේවක පිරිසක් ඕනි. ඒ වගේම තේ දල්ලේ උඩම tip එක තමයි මේකට ගන්නෙ. තේ එක හරිම රසවත් සුළු මධ්‍යසාර රසයක් සමඟම පයින් හා මී පැණි, golden coppery තැම්බුම් සාරයක් තියෙනවා.
දිස්ත්‍රික්ක
ප්‍රංශයේ wine-growing කලාප වගේ ශ්‍රී ලංකාවේ එකම රසයක් හා ගුණාංගයක් සහිත කලාප හෝ දිස්ත්‍රික්ක strictly define කරලා තියෙනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ තේ නිපදවන දිස්ත්‍රික්ක හතක් තියෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් කතාවට කියන්නේ 7 කියන නම්බර් එක සම්පූර්ණත්වය, පරිපූර්ණත්වය සහ ස්වර්ගය සංකේතවත් කරනවා වගේ කියලා.
හැම කලාපයකම දේශගුණයෙහි හා භූමි ප්‍රදේශවල අද්විතීය සංයෝජනයක් තියෙනවා. තේ දල්ලෙන් නිපදවන තේ වර්ගය අඳුරගන්න පුළුවන්. ඇත්තෙන්ම උප දිස්ත්‍රික්ක වලට සාපේක්ෂව තනි වතු වල තියෙන කලාපීය ස්වභාවය පළපුරුදු පරීක්ෂකයන්ට ඉක්මනින් හඳුනා ගන්න පුළුවන්.
ශ්‍රී ලංකාවේ තේ කලාප
ශ්‍රී ලංකාවට කලාප 7 ක් තියෙනවා .
මේවා උස ප්‍රමාණ 3 කට අනුව වර්ග කරනවා.
High grown- තේ මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 4000 – 6000 ඉහලට (මීටර් 1200 -1800) ක.
Mid grown – මුහුදු මට්ටමේ සිට අඩි 2000 – 4000 (මීටර 600 – 1200) අතර වගා කරන තේ.
Low grown – මුහුදු මට්ටම සහ අඩි 2000 (මීටර 600) අතර වගා කරන තේ.
උඩරට “Itensely full-bodied”
නුවර කියන්නේ මධ්‍යම පළාතේ තියෙන දිස්ත්‍රික්ක තුනේන් මැද තියෙන දිස්ත්‍රික්කය.(නුවරඑළියට උතුරින් ,මාතලේට දකුණින්)
1867 James taylor තමයි තේ වගාව මුලින්ම ආරම්භ කලේ. නමින් loolecondera estate අක්කර 19 ක plantation එකක්.
ඔහුම 1872 යන්ත්‍රසූත්‍ර සහිතව tea factory එකකුත් open කරා. ඒ තමයි loolecondera tea අළෙවි කරපු පළවෙනි අවුරුද්ද.
මේ තේ සලකන්නෙ mid grown tea කියලා. මොකද ඒවා වගා කරන්නේ මුහුදු මට්ටමේ ඉඳලා අඩි 2000-4000 ඉහලට වෙන්න (600m-1200m)1300m වඩා අඩුයි.
මෙහි වෙනස් tea grades වගේ දළු කොටස් ප්‍රමාණයක් තියෙනවා. මේකෙ රසය වෙනස් වෙන එක තීරණය වෙන්නේ තේ වතු වල මුහුදු මට්ටමේ සිට ඇති උස සහ මෝසම් සුළං වලින් වැවිලි රැකවරණය වෙනවාද නැද්ද කියන කාරණා මතයි.
උඩරට තේ වතු වැඩි වශයෙන් දකින්න තියෙන්නෙ බටහිර බෑවුම් වල .මේක ගොඩක් රසවත් වෙන්නේ “western quality season…” එකේදී . ඒ කියන්නේ අවුරුද්දේ පළවෙනි කාර්තුවේ තියෙන සීත හා වියළි දේශගුණයත් සමගයි.
උඩරට තේ එකේ copper tone එකත් එක්ක bright mix එකක් තියෙනවා. රුහුණු සහ සබරගමු පහත් කලාපීය නිෂ්පාදනයන්ට වඩා උඩරට තේ ශරීරයට නව ප්‍රබොධයක් ශක්තියක් ලබා දෙනවා. උඩරට තේ වලට whole leaf එකයි. Semi broken ඒ කියන්නේ OP, Black tea,OPA,OPA,BOP, BOPF සහ green tea දලා තියෙනවා.
නුවරඑළිය “delicately fragrant”
නුවරඑළිය tea region එක තියෙන්නේ, මුහුදු මට්ටමේ ඉඳන් අඩි 6000 ක් විතර උඩින්. මේ පළාතට ” champagne province” කියලත් කියනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ තේ වගා කරන පළාත් අතරින් ඉතාමත් ප්‍රසිද්ධ වගේම ඉහල ගුණාත්මක තේ කොළ නිෂ්පාදනය කරන්නේ නුවරඑළි පළාතයි.මේ පළාතේ තියෙන අඩු උෂ්ණත්වය හින්දම තේ කොළ වල ගුණාත්මක බවත් වැඩියි. (වර්ෂයේ සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය 11c – 20c )
නුවරඑළියට සාමාන්‍යෙන් බටහිර-නැගෙනහිර කාලගුණ දෙකම නිරාවරණය වෙනවා . වැඩි වැස්සක් වහින මාසේ ඔක්තෝම්බර් වගේම අඩුවෙන්ම වැස්ස ලැබෙන මාසේ මාර්තුයි. සාමාන්‍යයෙන් වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලි මීටර් 1900 යි.(65%-87%) උෂ්ණත්වය අඩු නිසා තේ පදුර වැවෙන්නේ හුගක් හිමීට. තේ කොළ පොඩියි වගේම දොඩම් පාටක් ගන්නවා.
මේ තේ එකේ පාට වෙන කිසිම ceylon tea එකකට සමාන කරන්න බෑ. මේ තේ කොප්පේ තියෙන orange golden පාට වගේම රසත් අද්විතීයයි. නුවරඑළි තේ වල whole-leaf orange pekoe (OP) හා broken orange pekoe ( BOP) වැඩි ඉල්ලුමක් ඇති තේ කොළ වර්ගයි.
**උඩ පුස්සැල්ලෑව
“exquisitely tangy”*
උඩුපුස්සැල්ලෑව දිස්ත්‍රික්කය තියෙන්නේ නුවරඑළියට ළඟ .ඉතින් උඩරට කඳුකර පැත්තෙ තියෙන තේ වගේම මේ තේ කොළත් හරිම රසයි . මුහුදු මට්ටමේ ඉඳන් අඩි 5000- 6000 වෙන්න උසින් මේ වතු තියෙන නිසා high – grown කියලා කියනවා.
උඩ පුස්සැල්ලෑව හරිම ආශිර්වාදමත්. ඒ ඇයි දන්නවද? ඒ පැත්තට බටහිර ,නැගෙනහිර කාලගුණ දෙකම නිරාවරණය වෙනවා .නොවැම්බර් – ජනවාරි වෙනකන් වැහි කාලෙත් ,ජුනි – සැප්තැම්බර් වෙනකන් වියළි කාලෙත් නිසා තේ කොළ ඒ ඒ කාලගුණේට වෙනස් රස වලින් වගේම ,වෙනස් ප්‍රමාණවලින් නිෂ්පාදනය කරන්න උඩුපුස්සැල්ලෑව වතු හිමියන්ට පුළුවන් වෙලා තියෙනවා .
තේ කෝප්පේ තද රෝස පාටයි. ඒ නිසා මේ තේ කොප්පේ දකින කාගෙත් සිත් ඇද ගන්නවා .පුස්සැල්ලෑව තේ කොප්පේ පාට නිසාම අනිත් පළාත්වල තේ වලට වඩා පැහැදිලි වෙනසක් දකින්න පුළුවන් .
දිඹුලාන “Refreshing Mellow”
නුවරඑළියත් – හෝර්ටන් තැන්නත් අතර මැද වගේ තමයි දිඹුලාන තියෙන්නේ. දිඹුලාන වැවෙන තේවලට කියන විශේෂ නමක් තියෙනවා “high – grown” නැත්නම් “ඉහළ වැඩුණු” කියලා . මෙහෙම කියන්න හේතුව තමයි, දිඹුලාන දිස්ත්‍රික්කයේ තියෙන්නේ මුහුදේ ඉඳන් අඩි 3500ක් 5000ක් විතර උඩින් . ඉතින් ශ්‍රී ලංකාවේ ඉහළින්ම වැඩෙන තේ තියෙන නිසා,”දිඹුලාන තේ” හරිම විශේෂයි. දිඹුලාන දිස්ත්‍රික්කයේ golden valley, ඉහළ කොත්මලේ, මස්කෙළිය , රම්බොඩ, පහළ දික්ඔය වගේ උප දිස්ත්‍රික්ක ටිකක් තියෙනවා. ඔන්න…දෙසැම්බර් ඉඳන් මාර්තු වගේ නම් දිඹුලාන පැත්ත ටිකක් සීතලයි වගේම වේලුනු ස්වභාවයක් තියෙන්නේ. වැස්සක් නම් පේන තෙක් මානෙක නෑ. හැබැයි.. මැයි ඉදන් දෙසැම්බර් වෙනකන් නම් හොදටම වහිනවා. හැම අවුරුද්දකම මේ වගේ climate දෙකක් තියෙන නිසා දිඹුලාන තේ නිෂ්පාදනය කරද්දි මේ ගැන විශේෂ අවධානයක් දෙනවා. ඒකට හේතුව තමයි, මේ වෙනස් වෙන කාලගුණයත් එක්ක තේ කොළ වල රසයත් වෙනස් වෙනවා.
දිඹුලාන තේ හරිම ලස්සනයි වගේම තඹ රතුවට දිස්නේ ගහනවා. Golden valley පැත්තේ තේ කොළ නම් කෝප්පෙට වැටුනහම රන් තැඹිලි පාටයි. දිඹුලාන සමහර වතුහිමියෝ මාර්තු-මැයි වගේ කාලෙදී තේ කොළ හදනවා. ඒ තේ වල සුවඳ jasmine , cypress Mix වුනා වගේ .ඒ තරම් western aroma එකක් තමයි ඒ තේ කොළ වලින් එන්නේ. වැහි කාලෙදියි සීතල තියෙන කාලෙදියි තේ කොල වල රසය හොඳ උසස් තත්වයක තියෙනවා.( උඩපුස්සැල්ලාව නිෂ්පාදනය කරන තේවල රසයට සමානයි) හරියටම කියනවනම් දිඹුලාන තේ කොළ වල තියෙන රන්වන් පාටයි, රසයයි නිසා life එකම refresh කරනවා.
ඌව ” exotically aromatic”
ඌව පළාත අනිත් තේ නිෂ්පාදනය කරන පළාත් වලට වඩා ටිකක් වෙනස්. වික්ටෝරියාවේ අධිරාජවරයෙක් වන thomas lipton ඌව පලාතේ වගා කරපු තේ වලින් තමයි ඇමෙරිකානුවන්ට තේ බොන්න මුලින්ම පුරුදු කළේ . ඒ නිසා ඌව පළාත තේ වලට ගොඩක් විශේෂ පළාතක්. ඊසානදිගයි, නිරිතදිගයි මෝසම් හුළං සාමාන්‍යයෙන් ජූලි මාසේ අග අගෝස්තු මැද වගේ වෙද්දි ඌව පළාතට ලං වෙනවා .මේ සුළඟ නිරාවරණය වෙන නිසා,ඒ තේ කොල වල අමුතුම ගුණයක් තියෙනවා .
ඌව පළාතේ තේ කොළ වලට විදේශිකයන්ගෙත් ඉහළ ඉල්ලුමක් තියෙනවා. මේ තේ කොළ එතරම්ම විශේෂ වෙන්න හේතුව තමයි ,මෝසම් හුළං නිසා තේ කොළ වේලෙනවා .ඒ නිසා තේ කොළ ඇතුලෙ තියෙන ශෛලවල ජල ප්‍රමාණය අඩු වෙනවා. මේ නිසා කොළේ තියෙන ජලය ඝන වෙනවා . තේ කොළ වල අමුතුම රසයක් වගේම හොඳ මිහිරි සුවඳකුත් එන්නේ මෙන්න මේ නිසයි.
මේ තේ කොළ හුළගට වේලෙන නිසා සාමනයෙන් අනිත් පළාත් වලට වැඩිය තේ කොල කළු පාටයි. Uva තේ එකක් බීපු කෙනෙක්ට නම් ඒ රහ අමතක වෙන්නෙම නැහැ .
සබරගමුව “Exceptionally stylish”
කදුකර පැත්තේ විතරක් නෙමෙයි.ලංකාවේ තැනිතලා පළාත් වලත් තේ වවනවා. මේ නිසා ලංකාවේ තේ කිවාම එකට එකක් දෙවෙනි වෙන්නේ නෑ. සබරගමුවේ වැවෙන තේ වලට කියන්නේ low – grown කියලා. තේ වැවෙන්නේ මුහුදු මට්ටමේ ඉඳලා 300m උඩින්. සබරගමු කියන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ වැඩිපුරම තේ වගාකරන පළාතයි. මේ පළාත රටේ බටහිර, මධ්‍යම ,නිරිතදිග, කඳුකර පළාත් ආවරණය කරනවා .රත්නපුර, රක්වාන, කළුතර, මාතර, වැලිගම, සබරගමුවේ උප දිස්ත්‍රික්කයි.
මේ පළාතේ උඩහ තියෙන වගාවන් තියෙන්නෙ සිංහරාජ වනාන්තරේට මායිම් වෙලා. ඒ පරිසරයේ තියෙන වැහිබර ගතිය හින්ද ම සබරගමු පහළ කොටසේ වගා කරන තේ වලට වඩා මේ තේ කොළ වල වැඩි රසක්, ගුණයක් තියෙනවා
රුහුණු තේ පදුරු වගේම සබරගමුවේ තේ පදුරුත් ඉක්මනින් වැවෙනවා. ඒ තේ කොළෙත් දිගයි .ඒ නිසා තේ කුඩු හදද්දි තේ කොළ අඹර ගන්න හරි ලේසියි. ඒ වගේම රුහුණු තේ වගේම සබරගමු තේ එකත් තද කහ, දුඹුරු, රතු පාටක් ගන්නවා. ඒත් මේ තේ වර්ග දෙකේම සුවඳ නම් එකට එකක් වෙනස්.
රුහුණ ” distinctively unique”
මුහුදු මට්ටමේ ඉඳන් මීටර් 600ක් විතර උඩින් රුහුණේ තේ වගා කරන නිසා මේවට “පහළ වැඩුණු” නැත්තම් “Low – grown” කියනවා. මේ තේ වගා කරන හුඟක් ප්‍රදේශ මුහුදට ළඟ තියෙන්නේ .සබරගමු දිස්ත්‍රික්කයේ -රත්නපුර, බලංගොඩ, දෙනියාය, මාතර සහ ගාල්ල කියන්නේ, උප දිස්ත්‍රික්කයි. සබරගමුවේ තේ වවන ප්‍රදේශ වලට මුහුදුබඩ කලාපෙත් සිංහරාජයේ වැසිවනාන්තරත් මයිම් වෙනවා.
රුහුණේ පළවෙනි තේ වගාව පටන් ගත්තේ 1990 . මධ්‍යම කඳුකරයේ කඳු පාමුල ඉඳන් ගල්ල, මාතර දක්වා ඒ පළාත දිගයි . නිරිතදිග මෝසම නිසා රුහුණු පැත්තට වැසි වලින් අඩුවක් නෑ . ඒ වගේම ඉර පායන හොද උණුසුම් කාලගුණයකුත් තියෙනවා. ඒත් මොසම් හුළග නිසා එන වැස්සට බාධා වෙනවා.ඒ නිසා වගාවට ඕන ජලය පොඩි ගංගවල් කිපයකින් ගන්නවා.
රුහුණ කියන්නේ සාමාන්‍යයෙන් පහත් බිමක් හින්ද ඒ තියෙන පස නිසා තේ පඳුරු ඉක්මනින් වැවෙනවා.තේ කොළෙත් දිගයි.රුහුණු තේ තද කලු පාටක් ගන්නවා. ඒ වගේම එක එක ප්‍රමාණයේ තියෙන තේ කොළ නිසා ඒවයේ රසෙත් වෙනස්. “ඉගී” කියන්නේ තේ දළු වල තියෙන උඩම කොටසටයි.මේවායේ රස වගේම ගුණෙත් ඉස්තරම්.
ඔන්න එහෙනම් තේ වලට ආදරේ කරන ඔයාලා…ශ්‍රී ලංකාවේ රසම තේ වගා කරන්නේ කොහෙද ?ඒ තේ වර්ග 7 මොනවද කියලා දැනගත්තා නේද?
එහෙනම් ඔයාටත් පුලුවන් ඔයා ආසම තේ කෝප්පෙක රස බල බලා ජීවිතේට නැවුම් අත්දැකීමක් විදගන්න.
