“මම මේ හැමදේම කරන්නේ පවුල වෙනුවෙන්, මට මම ගැන හිතන්න වෙන්නේ නැහැ”
“ගෙදර වැඩයි, ළමයින්ගේ වැඩයි, office වැඩයි ඉවර වෙනකොට මට නම් ඇති වෙලා, කොහෙද මම ගැන හිතන්න වෙලාවක්..?”
“මන් කැමති විදිහට ජීවත් වෙන්න කවදාවත් මට ලැබිල නැහැ”
මේ අදහස් අපිට අපේ යහළුවන්ගෙන්, අවට සිටින අයගෙන් වගේම ගෙදර අයගෙනුත් අහන්න ලැබිල තියෙනවා. ඒවා අපිට අමුතු අදහසුත් නොවෙයි. මේ වගේ කතා අපට අහන්න ලැබෙන්නේ ඇයි..? නැත්නම් ඔබට / මට මේ වගේ හැඟීමක් ඇතිවෙන්නේ ඇයි..? පිළිතුර මොකක් කියලද ඔබ හිතන්නේ..?

ටිකක් කල්පනා කරලා බලන්න. ඔයා ඇත්තටම කවුරු වෙනුවෙන්ද වැඩ කරන්නේ..? මොකක් වෙනුවෙන්ද ජීවත් වෙන්නේ..? මේ ගැන හරියටම හොයල බැලුවොත් කලාතුරකින් කෙනෙක් තමයි තමන් වෙනුවෙන් දේවල් කරන්නේ. අනික් හුඟක් දෙනෙක් තමන් අවට තියන විවිධාකාර බැඳීම් නඩත්තු කරමින් ඒ අය වෙනුවෙන් තමන්ගේ ජීවිතයම කැප කරමින් ඉන්නවා දකින්න පුළුවන්.
මේක වරදක් නොවෙයි. තමන් ගැන සිතමින් තමන්ගේ කොටස පමණක් කරමින් ජීවත් වීම ආත්මාර්ථකාමී දෙයක් විදිහට කෙනෙකුට හිතෙන්න පුළුවන්. බැඳීම් කියන්නේ එහෙම තමයි ඉතිං කියල තවත් කෙනෙක් පිළිතුරු දෙන්න පුළුවන්. ඒ කොහොම වුනත්, අපි ඔයාට කියන්නේ ජීවත් වීම, වැඩ කිරීම කරන්නේ කා වෙනුවෙන්ද කියන එක ඔය තීරණය කළ යුත්තක්. එහෙම නොවුනොත් ඔයාටම ජීවිතේ එපා වෙලා අර අපි ඉහතින් කිවුව වගේ දෙබස් ඔයගෙනුත් කියවෙන්න පුළුවන්. මොකක්ද අපි කරන්න ඕනේ..? මේ සාමාන්‍ය තත්වයෙන් ගැලවිලා වෙනම ගමනක් යන්න අපට පුලුවන්ද..? එහෙම අදහසක් නොවෙයි මේ කියන්න යන්නෙ. සාමාන්‍ය ජීවිතය ඔයාගේ පවුල, දෙමව්පියන්, බිරිඳ හෝ සැමියා, පෙම්වතා හෝ පෙම්වතිය මේ ඕනෑම කෙනෙකු සමග ගතකරන අතරෙමත් තමන්ගේ ජීවිතේ හොයාගන්න, තමන් වෙනුවෙන් යමක් කරගන්න, සරලවම කිවුවොත් තමන්වත් සතුටු කරගන්න විදිහ ගැනයි අපි අද ඔයාට කියන්නෙ. අවසානයේදී තමන්ගේ ජීවිතේ සතුටින් සහ පහසුවෙන් ගත කරනවාද කියන කාරණයයි වඩාත්ම වැදගත් වෙන්නේ. ඒ නිසා මේ පියවර කිහිපය උත්සාහ කරලා බලන්න. වෙනදාට වඩා තමන් ගැන අභිමායක් / සතුටක් ඔයාට දැනෙනවාමයි.

සතුටු වෙන්න උත්සාහ කරන්න.

අපි හුඟක් දෙනෙක් කරන දෙයක් තමයි සිහින වල ජීවත් වීම. එක විදිහකට ඒක හොඳ දෙයක්. සිහින තිබුනොත් තමයි අපි ඒවා හඹාගෙන යන්නෙ. නමුත් ඒ සිහින වටිනාකමක් වෙන්නේ සිහින සැබෑ කරගැනීම වෙනුවෙන් ඔයා මහන්සි වෙනවා නම් පමණයි. එහෙම නැතුව සිහින සිහිනම විතරක් විදිහට තියාගත්තොත් හැමදාම ඔයාට ඉතුරු වෙන්නේ පසුතැවිල්ලක්. කනගාටුවක් සහ කළකිරීමක්. නිකමට හිතන්න ඔයාට දැනට තියන ගෙදර, වාහනය, ඇඳුම් පැළඳුම්, මොබයිල් එක, ලැප්ටොප් එක, මේ වගේ දේවල් ගැන ඔයා තෘප්තිමත් නැති නම්..? ඔයාගේ සිහිනය ඊට වඩා හොඳ තත්වයේ එකක් නම්..? ඔයා කරන්න ඕනේ ඒ වෙනුවෙන් වෙහෙස මහන්සි වෙලා වැඩ කරන එක. ඉලක්කය ඉස්සරහින් තියාගෙන ඒක හඹාගෙන යන එක. එහෙම නැතුව ඒවා සිහින විදිහට තියාගෙන තියෙන දේවල් ගැන කළකිරීමෙන් ජීවත් වුනොත්, ඔයාට කිසිවක්ම ඉතුරු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා එක්කෝ තිබෙන ප්‍රමාණයෙන් සැනසෙන්න. නැතිනම් අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට ලබාගන්න වෙහෙසෙන්න. මේ දෙකෙන් ඔයා කරන්න ඕන මොකක්ද කියන එක ඔයාම තීරණය කරගන්න. නමුත් මොනම හේතුවක් නිසාවත් කණගාටුවෙන් සහ කළකිරීමෙන් ජීවත් වෙන්න එපා.
තමන්ට වටිනාකමක් දෙන්න.

හුඟක් දෙනෙක් තමන්ගේ පවුලට / දරුවන්ට මුල් තැන දීල කටයුතු කරනවා සහ එහෙම කරද්දී තමන්ගේ අවශ්‍යතා මගහරිනවා. තමන්ට අවශ්‍ය දේවල්, තමන් කැමති දේවල් කැපකරනවා. ආසියාතික පවුල් සංස්කෘතිය ඇතුලේ අපි හැඩගැහිලා තියෙන්නේ එහෙම තමයි. නමුත් ගැටලුව අපි ඒක කරන්නේ ඇත්තටම සතුටින්ද කියන එක. බොහොමයක් වෙලාවට ඒ සියල්ල කිරීමෙන් පස්සෙත් තමන්ට අහිමි වෙන තමන් කැමති දේවල් ගැන පසුතැවීමක් ඉතිරි වෙනවා නේද..? ඒක සාමාන්‍ය දෙයක්. දැන් මේකට මොකද කරන්නෙ..? සියලු වගකීම්, යුතුකම් ඉටු කරන අතරෙත් ඔයා වෙනුවෙන් යම් කාලයක් සහ මුදලක් වෙන්කර ගන්න. සියල්ල කලමනාරණය කරන ඔයාට මේ කටයුත්ත අමාරුවෙන් නමුත් කරන්න බැරි නැහැ. උත්සාහය විතරයි අවශ්‍ය. ඒ නිසා තමන් වෙනුවෙන් යමක් වෙන්කර ගන්නත් අමතක කරන්න එපා. තමන්ව නඩත්තු කිරීම වෙනුවෙන් යමක් වෙන්කරගන්න තරම් කළමනාකාරී වෙන විදිහ ඉගෙන ගන්න.

කැමති දේ කරන්න වෙලාව හොයා ගන්න.

අපි හැමෝටම එකිනෙකාට වෙනස් විනෝදාංශ තියෙනවා. අපි කුඩා කාලේ, පාසල් කාලේ, තරුණ අවදියේ විදිහට එකිනෙකට වෙනස් විනෝදාංශ අපට තියෙනවා. සමහරු කැමැතියි චිත්‍රපටයක් බලන්න. තවත් කෙනෙක් පොත් කියවනවා. තවත් සමහරු සංගීතයට කැමතියි. හැබැයි ටිකක් වයසින් මුහුකුරා යනකොට, රැකියාවේ වගේම පවුලේත් වගකීම් වැඩිවෙනකොට මෙන්න මේ කොටස හැමෝටම වගේ මගහැරෙනවා. උපයන්න අවශ්‍ය නිසා රැකියාව කරලා ගෙදර දොර වගකීම් ඉටුකරාට පස්සේ තමාගේ විනෝදාංශ වෙනුවෙන් වෙලාව හොයාගන්න, ඒවා දිගින් දිගටම කරන්න හුඟ දෙනෙක් මහන්සි වෙන්නේ නැහැ. නමුත් මේක ඉතාම අහිතකර තත්වයක්. අපි හැමෝම මානසිකව ස්ථාවර වෙන්න නම් මේ සැහැල්ලුව, විවේකය සහ තෘප්තිය අවශ්‍යයි. එහෙම නොවී පීඩාකාරී අතෘප්තිකර ජීවන රටාවක ජීවත් වුනොත්, ඒක ආතතිය විදිහට වර්ධනය වෙලා විශාදය ඇතිවෙන්න පුළුවන්. නැතිනම් දරුණු මොළයේ අකර්මන්‍ය වීම් දක්වාත් මේ තත්වයන් වර්ධනය විය හැකි බව සමහර තොරතුරු වලින් කියවෙනවා. ඒ නිසා ඔයාගේ විනෝදාංශය මොකක් වුනත් ඒ වෙනුවෙන් පුංචි වෙලාවක් හොයාගන්න. දිනපතාම බැරි වුනත් සතියකට වතාවක් දකක් වත් ඔයාව සතුටු කරවන මේ වෙලාව වෙන්කරගන්න අමතක කරන්න එපා.

ඔයාට හරියට treat කරගන්න.

මේ තවත් වැදගත් දෙයක්. තරුණ වයසේදී නැතිනම් 20 – 30 අතර වගේ කාලයේදී මොන තරම් ලස්සනට පිළිවෙලට ජීවත් වුන අය වයස 30 ඉක්මවුවාට පස්සෙ, කසාද බැන්දට පස්සෙ පෙනුමින් සම්පුර්ණයෙන්ම වෙනස් වෙනවද..? නිකමට හිතල බලන්න. ආපහු අර පරණ හේතුවයි. ගෙදර දොර වැඩකටයුතු, දරුවන්, පවුල මේ සියල්ල වෙනුවෙන් කාලය ශ්‍රමය වෙන් කරාට පස්සේ ඔයා ඔයාව අමතක කරලා. ඒත් අමතක කරන්න එපා ඔයාත් සාමාන්‍ය මනුස්සයෙක්. වෘත්තියවෙදියෙක්. එතකොට ඔයාගේ පෞරුෂත්වය, වෘත්තීය තත්වය මේ සියල්ලම ඔයා ජීවත් වෙන විදිහත් එක්ක පෙනෙන්න පටන් ගන්නවා. ඒ නිසා අනික් සියලු කටයුතු අතරෙත් ඔයාගේ පෙනුම ගැන හිතන එක අමතක කරන්න එපා. ඔයාගේ සමේ සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් යමක් කරන්න. නිවැරදි කෑම වේලක් කන්න. ප්‍රමාණවත් වතුර බොන්න. සම පිරිසිදු කිරීම කරන්න. ඒ දේවල් වලට වෙලාව හොයාගන්න එක ඔයාට ලොකු අමාරුවක් නැතුවම කරන්න පුලවන්. අවශ්‍ය වන්නේ දැනුවත් බව සහ උවමනාව විතරයි. ඊළඟට ඔයා අඳින ඇඳුම පිරිසිදුව සහ පිළිවෙලට අඳින්න. ඒවා අපිළිවෙල විදිහට ඇඳගෙන යාමෙන් ඔයා කාර්යබහුලයි කියල පේනවට වඩා ඔයා අතෘප්තිකර ජීවිතයක් ගෙවනවා කියලයි දකින්න ලැබෙන්නේ. ඒ නිසා ඒ ගැන සැලකිලිමත් වන්න. විශේෂයෙන්ම සමට, මුහුණට, අතපය වලට නිසි සත්කාර කරන්න. ලොකු වියදමක් කරගෙන වෙලාව වැය කරගෙන සැලුන් එකට නොගියත් ඉතාම සරළ ක්‍රම වලින් මේ දේවල් නඩත්තු කරගන්න ඔයාට පුළුවන්. ඒ වෙනුවෙන් අවදානය යොමු කරන්න.

ඉඳහිට හරි විනෝද වෙන්න

විනෝදය සතුට සැහැල්ලුව අපේ මානසික සෞඛ්‍යට අත්‍යවශ්‍යයි. ඒ නිසා විනෝද වෙන්න වෙලාවක් හොයා ගන්න අමතක කරන්නම එපා. “වෙලාවක් නැහැ” වැඩ වැඩියි” කියන්නෙම ඔයාගේ කළමනාකරණ කුසලතා වල අඩුපාඩුවක් මිස සාධාරණ හේතුවක් නොවෙයි. ඒ නිසා ඔයාගේ හොඳම යාළුවො එක්ක එලියට යන්න, යාළුවෙකු ගෙදර යන්න, එහෙමත් නැත්නම් යාලුවන්ට කෑමකට ආරාධනා කරන්න වගේ විනෝදාත්මක වැඩකට මාසයකට වතාවක් වත් ඔයාගේ වෙලාව වෙන්කර ගන්න. කෙනෙකුට හිතෙන්න පුළුවන් “මේ ළමයින්ගේ වැඩත් එක්ක අපි කොහොමද ඕව කරන්නේ” කියල. ළමයින්ගේ වැඩ සියල්ල අතරෙත් මේ දේවල් වලට වෙලාවක් වෙන්කර ගැනීම නැවතත් ඔයාගේ කළමනාකරණ කුසලතාව මත තීරණය වනවා. ඒ වගේම ඔයාගේ බිරිඳ / සැමියා එක්ක පවත්වන සම්බන්ධතාව අනුවත් මේ දේවල් කළමනාකරණය කරගැනීමේ හැකියාව තීරණය වෙනවා. ඒ කොහොම වුනත් වැදගත්ම දේ මේ වෙනුවෙන් වෙලාවක් හොයා ගැනීම. ඒ වගේම චිත්‍රපටයක් බලන්න යන්න, නාට්‍යක් බලන්න වගේ විනෝදාස්වාදය සපයන දෙයකටත් යොමු වෙන්න අවශ්‍යමයි. මානසික සුවය, පහසුව ඇතිකරන්න වගේම ඔයාගේ stress එක අඩු කරගන්නත් ඒක අතිශය වැදගත්.

ඔයා දක්ෂතා පෙන්වපු සහ කැමති වුන ක්ෂේත්‍රය අත් හරින්න ඔයාට සිදුවුනා වන්න පුළුවන්. අපේ වගේ රටකදී ඒක ඉතාම සාමාන්‍ය තත්වයක්. පිහිනීමට දක්ෂ කෙනෙක් ඊට හාත්පසින්ම වෙනස් වෘත්තියක යෙදෙනවා වෙන්න පුළුවන්. චිත්‍ර අඳින්න දක්ෂ කෙනෙක් ගිණුම් අංශයේ රැකියාවක යෙදෙනවා වෙන්න පුළුවන්. ඒ දේවල් හරිම සුලභයි. නමුත් ඔයා දක්ෂ, ඔයා කැමති දේ සම්පුර්ණයෙන්ම අත්හැරීම කරන්න එපා. ඔයා චිත්‍ර අඳින්න දක්ෂයෙක් නම් ඒ වෙනුවෙන් සතියකට වතාවක් හරි වෙලාවක් වෙන්කර ගන්න. සින්දු කියන්න, වාදනය කරන්න, යම් ක්‍රීඩාවකට, හෝ වෙනත් ඕනෑම දෙයකට ඔබේ වැඩිම කැමැත්තක් තියේ නම් ඒ වෙනුවෙන් සතියකට පැය 2ක් 3ක් හෝ වෙන් කිරීම අනිවාර්යෙන්ම කරන්න. එහෙම නොවුනොත් ඔයා අතෘප්තිකර ආතතියෙන් පෙලෙන කෙනෙක් වෙන්න බොහෝවිට ඉඩකඩ තියෙනවා.

මදක් නවතිල්ලේ සිතා බලන්න. අපි කැමති, ආසා කරන කොයිතරම් දේවල් අපි ඇත හැරලා තියෙනවාද.? වෙනත් අරමුණු වෙනුවෙන්, අනිකා වෙනුවෙන්, රැකියාව වෙනුවෙන් වෙහෙසේනවාද? නමුත් මේ සියල්ල අතරෙත් ඔයා, ඔයා වෙනුවෙන් වෙලාවක් වෙන්කර ගන්න දැන් වත් මතකයේ තබාගන්න. සියල්ල තීරණය වන්නේ ඔබේ කළමනාකරණ හැකියාව මතයි. කිසිවක් අත නොහැර කළමනාකරණය කරගන්න ඔබට හැකියාව තිබෙනවා. උත්සාහ කිරීම පමණයි අවශ්‍ය. එනිසා ඔයා වෙනුවෙ, ඔයාගේ ජීවිතය වෙනුවෙන් වෙලාවක් වෙන්කර ගන්න, ඔයාටම treat කරගන්න දැන් සිටවත් පටන් ගන්න. වෙනදාට වඩා සතුටින්, සහලුවෙන් සහ තෘප්තියෙන් ජීවිතය ගෙවන්න ඔයාට හැකිවේවි. ජීවත් වෙනවා කියල ඔයාටම දැනෙන්න පටන් ගනීවි.

-එන් වෙහෙරදූව-